Năm 2018, Lâm – một người đàn ông ngoài ba mươi tuổi ở vùng trung du – từng nuôi hy vọng đổi đời bằng việc thuê một quả đồi hoang để làm trang trại. Anh vét sạch vốn liếng, vay thêm ngân hàng để dựng chuồng, khoan giếng, rồi đưa lên đó 30 con lợn giống.
Ngày dắt đàn lợn đầu tiên lên núi, Lâm tự hào nói với vợ:
“Em chờ anh. Chỉ cần một năm thôi, mình sẽ có tiền xây nhà mới.”
Nhưng đời không dễ như những trang sách dạy làm giàu.
Chưa đầy ba tháng sau, dịch tả lợn châu Phi bùng phát. Những trại lợn quanh vùng đổ bệnh hàng loạt, người ta đốt chuồng suốt cả tuần liền, khói đen phủ kín cả triền đồi. Vợ anh – chị Hà – hoảng sợ giục Lâm bán tháo đàn lợn còn khỏe để gỡ vốn. Nhưng Lâm nhất quyết giữ, hy vọng dịch sẽ sớm qua.
Rồi chính anh cũng đổ bệnh vì kiệt sức, phải về quê ngoại dưỡng hơn tháng. Khi quay lại, đàn lợn đã hao hụt. Giá thức ăn đội lên gấp đôi, ngân hàng thúc ép trả lãi. Những đêm nằm nghe tiếng mưa quất ràn rạt trên mái tôn, Lâm cảm giác mọi thứ đang sụp đổ.
Cho đến một buổi tối, sau khi nhận cuộc gọi của chủ nợ, anh ngồi phịch xuống sàn và buông một câu:
“Anh chịu rồi.”
Ngày hôm sau, Lâm khóa cửa chuồng lại, gửi lại chìa khóa cho chủ đồi rồi rời khỏi đó. Anh không đành lòng nhìn đàn lợn chết dần, nhưng cũng không còn khả năng cứu vãn. Chuyện trang trại xem như phá sản.
Suốt 5 năm, Lâm không đặt chân trở lại ngọn núi ấy.
Anh và vợ chuyển xuống thành phố làm công nhân. Cuộc sống nghèo nhưng bình lặng hơn. Mỗi khi nghe ai nhắc đến chăn nuôi, Lâm chỉ cười buồn:
“Đốt tiền cho núi ăn ấy mà.”
Thế rồi đầu năm nay, chủ quả đồi – ông Thìn – bất ngờ gọi cho anh. Giọng ông run run:
“Cậu lên đây đi. Cái trang trại năm xưa… có chuyện lớn rồi.”
Sáng hôm đó, Lâm chạy xe máy hơn 40 cây số lên núi. Con đường đất đỏ ngày xưa nay bị cây cối bao phủ, rậm rạp như bỏ hoang cả chục năm. Anh vừa đi vừa hoang mang: liệu chỉ còn lại đống gỗ nát không? Hay là chuồng đã sập?
Đến khi vòng qua con dốc cuối cùng, Lâm khựng lại.
Khu trang trại trước mắt anh… trông như một khu bảo tồn hoang dã.
Những luống cây anh từng trồng để chắn gió nay mọc thành cả rừng nhỏ. Tiếng gió thổi, tiếng lá chạm nhau rào rạt. Nhưng điều khiến anh rùng mình nhất là âm thanh trầm đục vang lên phía trong chuồng cũ.
Lâm bước chậm rãi đến. Khi anh đẩy cánh cửa gỗ đã mục nát ra, tim anh như rơi xuống.
Một con lợn rừng khổng lồ – phải nặng hơn tạ rưỡi – nhìn chằm chằm về phía anh. Nhưng nó không một chút tấn công hay sợ hãi. Ánh mắt ấy… rất lạ.
Ông Thìn đứng phía sau nói nhỏ:
“Đừng sợ. Nó quen người lắm. Nhớ cậu đấy.”
Lâm há hốc miệng. Ông Thìn kể lại:
Sau khi Lâm bỏ đi, 30 con lợn ban đầu chỉ còn vài con sống sót. Nhưng thay vì chết vì đói, chúng học cách đào rễ cây, tìm nước suối, tụ tập thành đàn. Qua thời gian, chúng giao phối, sinh sôi… và tiến hóa dần thành lợn rừng để thích nghi với môi trường khắc nghiệt.
Người dân quanh vùng đôi lần thấy bóng đàn lợn chạy qua rừng, nhưng vì chúng không phá hoại gì nên chẳng ai để ý. Mãi đến tháng trước, ông Thìn lên núi khảo sát đất mới phát hiện ra cả một quần thể lợn bán hoang dã, có tới hơn 70 con, sống ngay trong phạm vi trang trại cũ.
Nhưng điều bất ngờ nhất, theo lời ông Thìn, là khi ông mở cửa chuồng lần đầu, con lợn to nhất – con đang đứng trước mặt Lâm – đã chạy đến hí mõm vào tay áo ông. Nhìn kỹ, nó có một vệt trắng trên trán giống hệt con lợn nái mà Lâm từng rất nâng niu 5 năm trước.
Lâm ngồi thụp xuống. Con lợn tiến lại gần, ngửi ngửi tay anh như thể nhận ra mùi quen. Mắt anh cay xè.
“Trời đất… mày còn sống à?”
Lâm đưa tay vuốt nhẹ lên đầu nó. Bộ lông xù cứng, nhưng phản ứng của nó lại hiền đến kỳ lạ. Nó rúc đầu vào lòng anh như một con chó lớn. Khoảnh khắc đó, Lâm thấy nghèn nghẹn nơi cổ – là niềm vui, là sự ân hận, là cảm giác khó diễn tả khi gặp lại thứ mình từng buông tay.Ông Thìn đặt tay lên vai Lâm:
“Tôi nghĩ cậu nên quay lại. Đàn lợn này giờ trở thành tài sản quý rồi. Nếu làm khu sinh thái hoặc khu bảo tồn nhỏ, có khi còn tốt hơn chăn nuôi trước kia.”
Lâm nhìn quanh. Ngọn núi hoang vắng ngày nào giờ như có linh hồn mới – sự sống tự nhiên, mạnh mẽ và thuần khiết.
Anh thở dài, nhưng là một hơi thở nhẹ nhõm:
“Có lẽ đã đến lúc sửa sai.”
5 năm trước anh rời đi trong tuyệt vọng. Còn hôm nay, anh quay lại với một cơ hội khác – không phải để làm giàu bằng mọi giá, mà để bù đắp cho đàn lợn kiên cường đã sống sót theo cách không ai ngờ.
Chiều xuống, khi từng tia nắng cuối ngày rơi qua tán cây, tiếng kêu ụt ịch vang lên khắp triền đồi. Lâm đứng giữa khung cảnh ấy, trong lòng trào lên cảm giác mà anh chưa từng có:
Đôi khi, thứ ta tưởng đã mất… lại âm thầm chờ ta quay về để bắt đầu lần nữa.